خلع ید چیست؟ راهنمای کامل بازپس‌گیری ملک از متصرف غیرقانونی با مثال‌های واقعی
در سالهای اخیر دعاوی ملکی به ویژه در مورد خرید و فروش غیررسمی، مورد سوءاستفاده فراوانی قرار گرفته. دعاوی شایعی مانند خلع ید از ملک، تخلیه، تعیین تکلیف سند رسمی و ارائه دادن اسناد معاملات غیررسمی، بسیار با اهمیت شدند.
در این مقاله بخواهیم درباره یکی از شایعترین و پردردسر ترین دعاوی ملکی، یعنی “دعوی خلع ید” صحبت کنیم، و با زبان روان با مثال های عملی بررسیش کنیم.
◾️ دعوی خلع ید چیست؟
خلع ید یعنی درخواست صاحب ملک از مرجع قضایی برای خلی کردن یک ملک از تصرف غیرقانونی.
به عبارت ساده: دو نفر در یک ملک ادعا دارند. یکی میگه “من صاحب ملکم، و فلان شخص بی اجازه و بدون مدرک معتبر ملک من رو تصرف کرده.” با دعوی خلع ید میخواد او را خارج کند.
◾️ مثال عملی:
آقای “رضایی” سالهاست در یک منزل در شهرری سکونت دارد. اما ملک برای شریک سابقش آقای “کاظمی” است که حالا با اسناد مثبته می‌خواهد ملکش را بازپس بگیرد. او دعوی خلع ید طرح می‌کند و در صورت رای قاضی، شریک سابق ملزم به تخلیه میشود.
◾️ شرایط وجود دعوی خلع ید:
ملک باید سند رسمی داشته باشد.
متصرف نباید مجوزی برای تصرف داشته باشد.
تصرف تا روز اقامه دعوی ادامه یافته باشد.
◾️ افتراق بین دعاوی خلع ید، غصب و تخلیه
🔹خلع ید: موردی که ملک سند رسمی دارد.
🔹غصب: صاحب ملک اسناد ندارد که ۳۰ درصد مواقع بسیار پیچیده میشود.
🔹تخلیه: متصرف اجازه داره (مثل ماجرای موجری و ملاک)، اما مهلتش تموم شده.
✔️ جمع‌بندی
دعوی خلع ید از جمله مواردی است که بازگشت به ملکیت صاحب ملک را میسر می‌کند. مردم باید نسبت به مسائل ملکی و به‌ویژه سند رسمی و نحوه تصرف دیگران هوشیار باشند. همیشه پیش از اقدام به معامله، مشاوره حقوقی با وکیل دارید تا به روشنی قانون و با سند رسمی معامله کنید.
📌 اگر با مسئله‌ای مشابه مواجه هستید یا حس می‌کنید شخصی بدون اجازه وارد ملک شما شده یا پس از اتمام قرارداد، ملک را تخلیه نمی‌کند، می‌توانید از طریق دعوای خلع ید اقدام قانونی انجام دهید. این کار نیاز به دقت، مستندات قوی و مشورت با یک وکیل متخصص دارد.
توصیه پایانی
🔸پیش از خرید و فروش هر ملکی، اصالت سند را استعلام بگیرید.
🔸قراردادهای دستی و قولنامه‌ای را بدون مشورت حقوقی امضا نکنید.
🔸در صورت ورود بدون مجوز به ملک، سریع اقدام قانونی کنید.
🔸برای طرح دعوی مؤثر، مدارک مالکیت و تصرف غیرقانونی را کامل جمع‌آوری کنید.
اگر این مقاله برایتان مفید بود…
حتماً مقاله بعدی ما درباره «الزام به تنظیم سند رسمی در معاملات قولنامه‌ای» را از دست ندهید. در آن توضیح می‌دهیم چطور میشود از اسناد دستی به سند رسمی رسید و جلوی ضررهای مالی بزرگ را گرفت.
در صورت نیاز به مشاوره حقوقی رایگان اولیه، از طریق بخش تماس با ما یا ارسال سوال در قسمت نظرات، با ما در ارتباط باشید.
✅ این مقاله با هدف آموزش عمومی و افزایش آگاهی حقوقی نوشته شده است. لطفاً آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارید.
آیا موضوع خاصی مدنظر دارید برای مقاله بعدی؟ خوشحال می‌شوم اگر پیشنهاد دهید.
✅ سوالات رایج مردم درباره دعوای خلع ید
۱. اگر ملکی قولنامه‌ای باشد، میتوان خلع ید گرفت؟
معمولاً خیر. چون برای خلع ید باید سند رسمی مالکیت داشته باشید. در مواردی میتوان از طریق اثبات مالکیت یا الزام به تنظیم سند، ابتدا سند رسمی گرفت، سپس اقدام به خلع ید کرد.
۲. اگر کسی با رضایت ما در ملک باشد و بعد نخواهد خارج شود، باید چه کنیم؟
اگر قرارداد یا اجارهنامهای داشته باشد، دعوای «تخلیه ید» مطرح میشود نه خلع ید. اگر بدون قرارداد و سند در ملک باقی بماند، با اثبات پایان رضایت، میتوان خلع ید طرح کرد.
۳. اگر طرف مقابل ادعای مالکیت کند اما سند رسمی نداشته باشد؟
دادگاه تنها زمانی رأی به نفع شما میدهد که سند رسمی ملک به نام شما باشد. ادعاهای غیررسمی یا اسناد دستی، اگرچه بررسی میشوند، اما قدرت اجرایی خلع ید را ندارند مگر ابتدا مالکیت شما قطعی شود.
