قانون حمايت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان
مصوب 11/10/1348 با آخرين اصلاحات تا تاريخ 31/05/1389
فصل يکم - تعاريف
ماده 1 از نظر اين قانون به مولف و مصنف و هنرمند پديدآورنده و به آن چه از راه دانش يا هنر ويا ابتکار آنان پديد مي‌آيد بدون در نظر گرفتن طريقه يا روشي که در بيان ويا ظهور ويا ايجاد آن به کار رفته «اثر» اطلاق مي‌شود.
ماده 2 اثرهاي مورد حمايت اين قانون به شرح زير است:
1. کتاب و رساله و جزوه و نمايش‌نامه و هر نوشته ديگر علمي و فني و ادبي و هنري؛
2. شعر و ترانه و سرود و تصنيف که به هر ترتيب و روش نوشته يا ضبط يا نشر شده باشد؛
3. اثر سمعي و بصري به منظور اجراء در صحنه‌هاي نمايش يا پرده سينما يا پخش از راديو يا تلويزيون که به هر ترتيب و روش نوشته يا ضبط يا نشر شده باشد؛
4. اثر موسيقي که به هر ترتيب و روش نوشته يا ضبط يا نشر شده باشد؛
5. نقاشي و تصوير و طرح و نقش و نقشه جغرافيایی ابتکاري و نوشته‌ها و خط‌هاي تزئيني و هرگونه اثر تزئيني و اثر تجسمي که به هر طريق و روش به صورت ساده يا ترکيبي به وجود آمده باشد؛
6. هر گونه پيکره (مجسمه)؛
7. اثر معماري از قبيل طرح و نقشه ساختمان؛
8. اثر عکاسي که با روش ابتکاري و ابداع پديد آمده باشد؛
9. اثر ابتکاري مربوط به هنرهاي دستي يا صنعتي و نقشه قالي و گليم؛
10. اثر ابتکاري که بر پايه فرهنگ عامه (فولکلور) يا ميراث فرهنگي و هنري ملي پديد آمده باشد؛
11. اثر فني که جنبه ابداع و ابتکار داشته باشد؛
12. هرگونه اثر مبتکرانه ديگر که از ترکيب چند اثر از اثرهاي نامبرده در اين فصل پديد آمده باشد.؛
فصل دوم - حقوق پديدآورنده
ماده 3 حقوق پديدآورنده شامل حق انحصاري نشر و پخش و عرضه و اجراي اثر و حق بهره‌برداري مادي و معنوي از نام و اثر او است.
ماده 4 حقوق معنوي پديدآورنده محدود به زمان و مکان نيست و غير قابل انتقال است.
ماده 5 پديدآورنده اثرهاي مورد حمايت اين قانون مي‌تواند استفاده از حقوق مادي خود را در کليه موارد و از جمله موارد زير به غير واگذار کند:
1. تهيه فيلم‌هاي سينمايي و تلويزيوني و مانند آن؛
2. نمايش صحنه‌اي مانند تأتر و باله و نمايش‌هاي ديگر؛
3. ضبط تصويري يا صوتي اثر بر روي صفحه يا نوار يا هر وسيله ديگر؛
4. پخش از راديو و تلويزيون و وسایل ديگر؛
5. ترجمه و نشر و تکثير و عرضه اثر از راه چاپ و نقاشي و عکاسي و گراور و کليشه و قالب‌ريزي و مانند آن؛
6. استفاده از اثر در کارهاي علمي و ادبي و صنعتي و هنري و تبليغاتي؛
7. به کار بردن اثر در فراهم کردن يا پديدآوردن اثرهاي ديگري که در ماده دوم اين قانون درج شده است؛
ماده 6 اثري که با همکاري دو يا چند پديدآورنده به وجود آمده باشد و کار يکايک آنان جدا و متمايز نباشد اثر مشترک ناميده مي‌شود و حقوق ناشي از آن حق مشاع پديدآورندگان است.
ماده 7 نقل از اثرهایی که انتشار يافته است و استناد به آن‌ها به مقاصد ادبي و علمي و فني و آموزشي و تربيتي و به صورت انتقاد و تقريظ با ذکر مأخذ در حدود متعارف مجاز است.
تبصره ذکر مأخذ در مورد جزوه‌هایی که براي تدريس در مؤسسات آموزشي توسط معلمان آن‌ها تهيه و تکثير مي‌شود الزامي نيست مشروط بر اين که جنبه انتفاعي نداشته باشد.
ماده 8 کتابخانه‌هاي عمومي و مؤسسات جمع‌آوري نشريات و مؤسسات علمي و آموزشي که به صورت غيرانتفاعي اداره مي‌شوند مي‌توانند طبق آیین‌نامه‌اي که به تصويب هيئت وزيران خواهد رسيد از اثرهاي مورد حمايت اين قانون از راه عکسبرداري يا طرق مشابه آن به ميزان مورد نياز و متناسب با فعاليت خود نسخه‌برداري کنند.
ماده 9 وزارت اطلاعات مي‌تواند آثاري را که قبل از تصويب اين قانون پخش کرده ويا انتشار داده است پس از تصويب اين قانون نيز کماکان مورد استفاده قرار دهد.
ماده 10 وزارت آموزش و پرورش مي‌تواند کتاب‌هاي درسي را که قبل از تصويب اين قانون به موجب قانون کتاب‌هاي درسي چاپ و منتشر کرده است کماکان مورد استفاده قرار دهد.
ماده 11 نسخه‌برداري از اثرهاي مورد حمايت اين قانون مذکور در بند (1) از ماده (2) و ضبط برنامه‌هاي راديویي و تلويزيوني فقط در صورتي که براي استفاده شخصي و غيرانتفاعي باشد مجاز است.
فصل سوم - مدت حمايت از حق پديدآورنده و حمايت‌هاي قانوني ديگر
ماده 12 (اصلاحي به موجب ماده واحده قانون اصلاح ماده (12) قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 31/05/1389) مدت استفاده از حقوق مادي پديدآورنده موضوع اين قانون که به موجب وصايت يا وراثت منتقل مي‌شود از تاريخ مرگ پديدآورنده پنجاه سال است و اگر وارثي وجود نداشته باشد يا بر اثر وصايت به کسي منتقل نشده باشد براي همان مدت به منظور استفاده عمومي در اختيار حاکم اسلامي (ولي فقيه) قرار مي‌گيرد.
تبصره (اصلاحي به موجب ماده واحده قانون اصلاح ماده (12) قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 31/05/1389) مدت حمايت اثر مشترک موضوع ماده (6) اين قانون پنجاه سال بعد از فوت آخرين پديدآورنده خواهد بود.
ماده 13 حقوق مادي اثرهایی که در نتيجه سفارش پديد مي‌آيد تا سي سال از تاريخ پديد آمدن اثر متعلق به سفارش‌دهنده است مگر آن که براي مدت کمتر يا ترتيب محدودتري توافق شده باشد.
تبصره پاداش و جايزه نقدي و امتيازاتي که در مسابقات علمي و هنري و ادبي طبق شرایط مسابقه به آثار مورد حمايت اين قانون موضوع اين ماده تعلق مي‌گيرد متعلق به پديدآورنده خواهد بود.
ماده 14 انتقال‌گيرنده حق پديدآورنده مي‌تواند تا سي سال پس از واگذاري از اين حق استفاده کند مگر اين که براي مدت کمتر توافق شده باشد.
ماده 15 در مورد مواد (13) و (14) پس از انقضاي مدت‌هاي مندرج در آن مواد استفاده از حق مذکور در صورت حيات پديدآورنده متعلق به خود او و در غير اين صورت تابع ترتيب مقرر در ماده (12) خواهد بود.
ماده 16 در موارد زير حقوق مادي پديدآورنده از تاريخ نشر يا عرضه به مدت سي سال مورد حمايت اين قانون خواهد بود:
1. اثرهاي سينمایي يا عکاسي؛
2. هرگاه اثر متعلق به شخص حقوقي باشد ويا حق استفاده از آن به شخص حقوقي واگذار شده باشد؛
ماده 17 نام و عنوان و نشانه ويژه‌اي که معرف اثر است از حمايت اين قانون برخوردار خواهد بود و هيچ کس نمي‌تواند آن‌ها را براي اثر ديگري از همان نوع يا مانند آن به ترتيبي که الغاء شبهه کند به کار برد.
ماده 18 انتقال‌گيرنده و ناشر و کساني که طبق اين قانون اجازه استفاده يا استناد يا اقتباس از اثري را به منظور انتفاع دارند بايد نام پديدآورنده را با عنوان و نشانه ويژه معرف اثر همراه اثر يا روي نسخه اصلي يا نسخه‌هاي چاپي يا تکثيرشده به روش معمول و متداول اعلام و درج نمايند مگر اين که پديدآورنده به ترتيب ديگري موافقت کرده باشد.
ماده 19 هرگونه تغيير يا تحريف در اثرهاي مورد حمايت اين قانون و نشر آن بدون اجازه پديدآورنده ممنوع است.
ماده 20 چاپخانه‌ها و بنگاه‌هاي ضبط صوت و کارگاه‌ها و اشخاصي که به چاپ يا نشر يا پخش يا ضبط ويا تکثير اثرهاي مورد حمايت اين قانون مي‌پردازد بايد شماره دفعات چاپ و تعداد نسخه کتاب يا ضبط يا تکثير يا پخش يا انتشار و شماره مسلسل روي صفحه موسيقي و صدا را بر تمام نسخه‌هایي که پخش مي‌شود با ذکر تاريخ و نام چاپخانه يا بنگاه و کارگاه مربوط بر حسب مورد درج نمايند.
ماده 21 پديدآورندگان مي‌توانند اثر و نام و عنوان و نشانه ويژه اثر خود را در مراکزي که وزارت فرهنگ و هنر با تعيين نوع آثار آگهي مي‌نمايد به ثبت برسانند.
آیین‌نامه چگونگي و ترتيب انجام يافتن تشريفات ثبت و همچنين مرجع پذيرفتن درخواست ثبت به تصويب هيئت وزيران خواهد رسيد.
ماده 22 حقوق مادي پديدآورنده موقعي از حمايت اين قانون برخوردار خواهد بود که اثر براي نخستين بار در ايران چاپ يا پخش يا نشر يا اجرا شده باشد و قبلاً در هيچ کشوري چاپ يا نشر يا پخش ويا اجرا نشده باشد.
فصل چهارم - تخلفات و مجازات‌ها
ماده 23 هرکس تمام يا قسمتي از اثر ديگري را که مورد حمايت اين قانون است به نام خود يا به نام پديدآورنده بدون اجازه او ويا عالماً عامداً به نام شخص ديگري غير از پديدآورنده نشر يا پخش يا عرضه کند به حبس تأديبي از شش ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد.
ماده 24 هرکس بدون اجازه ترجمه ديگري را به نام خود يا ديگري چاپ و پخش و نشر کند به حبس تأديبي از سه ماه تا یک سال محکوم خواهند شد.
ماده 25 متخلفين از مواد (17) - (18) - (19) - (20) اين قانون به حبس تأديبي از سه ماه تا یک سال محکوم خواهند شد.
ماده 26 نسبت به متخلفان از مواد (17) - (18) - (19) - (20) اين قانون در مواردي که به سبب سپري‌شدن مدت حق پديدآورنده استفاده از اثر با رعايت مقررات اين قانون براي همگان آزاد است. وزارت فرهنگ و هنر عنوان شاکي خصوصي را خواهد داشت.
ماده 27 شاکي خصوصي مي‌تواند از دادگاه صادرکننده حکم نهایی درخواست کند که مفاد حکم در يکي از روزنامه‌ها به انتخاب و هزينه او آگهي شود.
ماده 28 هرگاه متخلف از اين قانون شخص حقوقي باشد علاوه بر تعقيب جزایی شخص حقيقي مسئول که جرم ناشي از تصميم او باشد خسارات شاکي خصوصي از اموال شخص حقوقي جبران خواهد شد و در صورتي که اموال شخص حقوقي به تنهایی تکافو نکند مابه‌التفاوت از اموال مرتکب جرم جبران مي‌شود.
ماده 29 مراجع قضایی مي‌توانند ضمن رسيدگي به شکايت شاکي خصوصي نسبت به جلوگيري از نشر و پخش و عرضه آثار مورد شکايت و ضبط آن دستور لازم به ضابطين دادگستري بدهند.
ماده 30 اثرهایی که پيش از تصويب اين قانون پديد آمده از حمايت اين قانون برخوردار است اشخاصي که بدون اجازه از اثرهاي ديگران تا تاريخ تصويب اين قانون استفاده يا بهره‌برداري کرده‌اند حق نشر يا اجرا يا پخش يا تکثير يا ارائه مجدد يا فروش آن آثار را ندارند مگر به اجازه پديدآورنده يا قائم‌مقام او با رعايت اين قانون. متخلفين، از حکم اين ماده و همچنين کساني که براي فرار از کيفر به تاريخ مقدم بر تصويب اين قانون اثر را به چاپ رسانند يا ضبط يا تکثير يا از آن بهره‌برداري کنند به کيفر مقرر در ماده (23) محکوم خواهند شد.
دعاوي و شکاياتي که قبل از تصويب اين قانون در مراجع قضایی مطرح گرديده به اعتبار خود باقي است.
ماده 31 تعقيب بزه‌هاي مذکور در اين قانون با شکايت شاکي خصوصي شروع و با گذشت او موقوف مي‌شود.
ماده 32 مواد (245) و (246) و (247) و (248) قانون مجازات عمومي ملغي است.
ماده 33 آیین‌نامه‌هاي اجرائي اين قانون از طرف وزارت فرهنگ و هنر و وزارت دادگستري و وزارت اطلاعات تهيه و به تصويب هيئت وزيران خواهد رسيد.
قانون فوق مشتمل بر سي و سه ماده و سه تبصره پس از تصويب مجلس سنا در تاريخ روز دوشنبه سوم آذر ماه 1348 در جلسه روز پنجشنبه يازدهم دي ماه يک هزار و سيصد و چهل و هشت شمسي به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد.
رئیس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی