قانون گذرنامه
مصوب 10/12/1351 با آخرین اصلاحات تا تاریخ 23/08/1390
فصل اول - کلیات
ماده ۱ گذرنامه سندی است که از طرف مأموران صلاحیتدار دولت شاهنشاهی مذکور در این قانون برای مسافرت اتباع ایران به خارج ویا اقامت در خارج ویا مسافرت از خارج به ایران داده میشود.
ماده ۲ اتباع ایران برای خروج از کشور ویا اقامت در خارج ویا مسافرت از خارج به ایران باید تحصیل گذرنامه نمایند. صدور گذرنامه منوط به ارائه اسنادی است که هویت و تابعیت ایرانی تقاضاکننده را ثابت نماید. اسناد مزبور به موجب آییننامه اجرائی این قانون تعیین خواهد شد.
ماده ۳ خروج از کشور بدون ارائه گذرنامه یا مدارک مسافرت مذکور در این قانون ممنوع است.
ماده 4 (به موجب بند (چ) ماده 165 قانون امور گمرکی مصوب 22/08/1390 نسخ صریح شده است)
ماده ۵ بازرسی گذرنامه و مدارک مسافرت و رسیدگی به آنها در مرز با شهربانی کل کشور و در نقاطی که شهربانی نباشد به عهده ژاندارمری کل کشور است.
مأموران مربوط مکلفند از ورود افرادی که فاقد گذرنامه یا مدارک لازم برای ورود به ایران باشند جلوگیری نمایند.
تبصره (اصلاحی به موجب ماده واحده لايحه قانوني اصلاح تبصره ذيل ماده 5 قانون گذرنامه مصوب 05/10/1358) در مواردی که افرادی فاقد گذرنامه ویا مدارک مسافرت برای مراجعه به ایران باشند در صورتی که تابعیت ایرانی ویا ایرانی آنان محرز شود با رعایت ماده ۲۰ این قانون مکلفند برگ بازگشت به ایران را از مأموریتهای سیاسی یا کنسولی جمهوری اسلامی ایران در خارجه دریافت نمایند. ضوابط تشخیص و ایرانی بودن این قبیل اشخاص به موجب آییننامه اجرائی این قانون تعیین خواهد شد.
ماده ۶ برگ مسافرت موضوع ماده ۹ و همچنین برگ بازگشت موضوع ماده ۲۰ و پروانههای گذر موضوع مواد ۲۹ و ۳۰ از نظر این قانون در حکم گذرنامه است.
فصل دوم - انواع گذرنامه
ماده ۷ گذرنامه بر سه قسم است:
الف. گذرنامه سیاسی؛
ب. گذرنامه خدمت (اعم از فردی یا جمعی)؛
ج. گذرنامه عادی (اعم از فردی یا جمعی)؛
تبصره مشخصات انواع گذرنامه از لحاظ رنگ و شکل و قطع و تعداد اوراق و نظایر آن و همچنین سازمان تهیهکننده آنها به موجب آییننامه اجرائی این قانون تعیین میگردد.
ماده ۸ از تاریخ تصویب این قانون گذرنامههای تحصیلی به تدریج به گذرنامههای عادی تبدیل خواهد شد.
ماده ۹ وزارت امور خارجه میتواند در موارد لزوم با موافقت وزیر امور خارجه برای کسانی که به مأموریتهای خاص اعزام میشوند به جای گذرنامه برگ مسافرت انفرادی ویا دسته جمعی صادر نماید. مشخصات برگهای مذکور در آییننامه اجرائی قانون تعیین خواهد شد.
فصل سوم - گذرنامههای سیاسی و خدمت
ماده ۱۰ (اصلاحی به موجب بند «الف» ماده واحده قانون اصلاح قانون اصلاح فصل سوم قانون گذرنامه مصوب 20/02/1377) برای شخصیتهای زیر گذرنامه سیاسی صادر میشود:
۱. رهبر؛
۲. رئیس جمهور؛
۳. رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، رئیس مجلس شورای اسلامی، رئیس قوهقضاییه، معاون اول رئیس جمهور، اعضای شورای نگهبان، تولیت آستان قدس رضوی، وزراء دولت جمهوری اسلامی ایران و معاونان رئیس جمهور؛
۴. نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، اعضای شورای عالی امنیت ملی، نمایندگان مجلس خبرگان رهبری و اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی؛
۵. رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، رئیس دیوان عدالت اداری، رئیس و دادستان دیوان محاسبات، معاونان رئیس قوهقضاییه، رئیس سازمان بازرسی کل کشور، رئیس دفتر مقام معظم رهبری، رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران؛
۶. رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران و جانشینان ایشان، فرماندهان نیروهای سهگانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران، فرماندهی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، فرماندهان حفاظت اطلاعات نیروهای یادشده؛
۷. نمایندگان مستقیم مقام معظم رهبری با معرفی رئیس دفتر ایشان، نمایندگان ویژه رئیس جمهور یا معاون اول رئیس جمهور به معرفی دفتر ایشان، نمایندگان ویژه هیأت وزیران جهت مأموریتهای خاص به معرفی دفتر هیأت دولت و رؤسای دفاتر روسای قوای سهگانه و مجمع تشخیص مصلحت نظام؛
۸. رؤسای بنیاد مستضعفان و جانبازان، سازمان تبلیغات اسلامی، بنیاد شهید انقلاب اسلامی، جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران و استانداران کشور و شهردار تهران؛
۹. رؤسای جمهور سابق، نخست وزیران سابق، معاونان اول سابق رئیس جمهور، رؤسای سابق مجلس شورای اسلامی، رؤسای سابق قوهقضاییه، اعضای سابق شورای عالی قضایی با معرفی بالاترین مقام دستگاه مربوطه؛
۱۰. مشاوران مقام معظم رهبری و معاونان دفتر معظمله با معرفی رئیس دفتر ایشان، معاونان و مشاوران رئیس جمهوری، معاونان معاون اول رئیسجمهور، دبیر شورای عالی امنیت ملی و رؤسا و دبیران کمیتههای شورای مزبور، معاونان وزراء، رؤسای دفاتر تخصصی تحت سرپرستی بلافصل رئیس جمهور؛
۱۱. شخصیتهای عالی مقام علمی، دینی، فرهنگی و رؤسای فرهنگستانها با موافقت رئیس جمهور؛
۱۲. رؤسای دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور و سایر مقامات مندرج در جزء ۵ و اعضای شورای عالی قضایی، وزراء و نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان و معاونان ریاست جمهوری و رئیس قوهقضاییه که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی عهدهدار مناصب فوق بودهاند و رؤسای سابق نمایندگیهای سیاسی و کنسولی و بینالمللی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور با معرفی بالاترین مقام دستگاه مربوطه؛
۱۳. سفرا، مدیران کل و معاونان آنان و رؤسای ادارات وزارت امور خارجه، ماموران ثابت سیاسی و کنسولی؛
۱۴. مأموران رمز و مخابرات و کسانی که به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران مقامی را در مؤسسات و نهادهای بینالمللی عهدهدار میشوند، پیکهای سیاسی و کسانی که به مأموریت موقت سیاسی و کنسولی اعزام میشوند با موافقت وزیر امور خارجه؛
۱۵. رئیس، معاونان و مدیران کل منطقهای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، رایزنان و وابستگان فرهنگی که در پوشش کادر وزارت امور خارجه به خارج از کشور اعزام میشوند؛
۱۶. مدیران کل مدارس خارج از کشور و دفتر همکاریهای علمی و بینالمللی و سرپرستیهای مدارس خارج از کشور به پیشنهاد وزیر آموزش وپرورش؛
۱۷. در غیر از موارد یادشده در بالا برای انجام مأموریتهای خاص سیاسی حسب ضرورت، با تشخیص وزیر امور خارجه؛
تبصره ۱ همسران مشمولین بندهای ۱ و ۲ و ۳ این ماده میتوانند از گذرنامه سیاسی جداگانه استفاده نمایند.
تبصره ۲ نام همسران افراد موصوف در بندهای ۴ تا ۱۴ این ماده در صورتی که همراه دارنده گذرنامه باشند به تقاضای دارنده گذرنامه در گذرنامه سیاسی ثبت و از همان گذرنامه استفاده خواهند نمود و تفکیک گذرنامه و صدور گذرنامه سیاسی جهت آنان با موافقت وزیر امور خارجه امکانپذیر خواهد بود.
تبصره ۳ (اصلاحی به موجب بند «الف» ماده واحده قانون اصلاح قانون اصلاح فصل سوم قانون گذرنامه مصوب 20/02/1377) نام فرزندان ذکور کمتر از (۱۸) سال مشمولین این ماده و فرزندان اناث آنان تا هنگام ازدواج درصورتی که همراه دارنده گذرنامه باشند، به تقاضای دارنده در گذرنامه سیاسی ثبت و از همان گذرنامه استفاده خواهند نمود و درصورت نیاز به تفکیک پس از استعلام از وزارت امور خارجه و درصورت موافقت طبق مقررات این قانون برای آنها گذرنامه خدمت یا عادی صادر خواهد شد.
تبصره ۴ (الحاقی به موجب بند «الف» ماده واحده قانون اصلاح قانون اصلاح فصل سوم قانون گذرنامه مصوب 20/02/1377) همطرازان مقامات مندرج در این ماده (بر طبق قانون نظام هماهنگ پرداخت) اعم از شاغل و سابق با معرفی بالاترین مقام دستگاه مربوطه از گذرنامه سیاسی استفاده خواهند نمود.
ماده ۱۱ برای اشخاص زیر گذرنامه خدمت صادر میگردد.
۱. اشخاصی که به عنوان همراه با رهبر یا یکی از اعضای شورای رهبری به خارج از کشور مسافرت مینمایند؛
۲. (اصلاحی به موجب بند «ب» ماده واحده قانون اصلاح قانون اصلاح فصل سوم قانون گذرنامه مصوب 20/02/1377) اشخاصی که به عنوان همراه در ارتباط با مأموریت با ریاست جمهور یا معاون اول رئیس جمهور به خارج از کشور مسافرت مینمایند با معرفی مقام مربوط؛
۳. (اصلاحی به موجب بند «ب» ماده واحده قانون اصلاح قانون اصلاح فصل سوم قانون گذرنامه مصوب 20/02/1377) اشخاصی که به موجب تصویبنامه هیأت وزیران برای انجام مأموریت به خارج از کشور اعزام میشوند با معرفی دفتر هیأت دولت؛
۴. کارمندان وزارتخانهها و سازمانها و ارگانهای وابسته به دولت و ارگانهای نظامی که به خارج از کشور اعزام میگردند با معرفی وزیر مربوطه و ذکر علت مأموریت؛
۵. مأموران اداری و فنی وزارت امور خارجه و همسران آنها با موافقت وزیر امور خارجه؛
تبصره ۱ نام همسر و فرزندان کمتر از ۱۸ سال مشمولین این ماده در صورتی که همراه دارنده گذرنامه باشند به تقاضای دارنده گذرنامه خدمت در همان گذرنامه ثبت میشود.
تبصره ۲ نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران در خارج نمیتوانند برای همسر و فرزندان همراه، گذرنامه خدمت جداگانه صادر نمایند ولی در صورت نیاز به تفکیک پس از استعلام از وزارت امور خارجه و در صورت موافقت طبق مقررات این قانون برای آنها گذرنامه عادی صادر خواهد شد.
ماده ۱۲ (اصلاحی به موجب ماده واحده قانون اصلاح فصل سوم قانون گذرنامه مصوب 10 اسفند ماه 1351 مصوب 31/03/1362) صدور گذرنامه سیاسی و خدمت به عهده وزارت امور خارجه است.
ماده ۱۳ (اصلاحی به موجب ماده واحده قانون اصلاح فصل سوم قانون گذرنامه مصوب 10 اسفند ماه 1351 مصوب 31/03/1362) مدت اعتبار گذرنامه سیاسی و خدمت یک سال است مگر در مورد مأموران ثابت دولت در نمایندگیهای شاهنشاهی در خارجه که اعتبار گذرنامه تا خاتمه مدت مأموریت آنان خواهد بود.
تبصره ۱ تمدید مدت گذرنامههای سیاسی و خدمت طبق مقررات این قانون با موافقت وزارت امور خارجه در مرکز توسط اداره گذرنامه و روادید و در خارج از کشور توسط نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران انجام خواهد شد.
تبصره ۲ کلیه دارندگان گذرنامههای سیاسی و خدمت در موقع ورود به کشور باید گذرنامه خود را به وزارت امور خارجه تحویل دهند.
فصل چهارم - گذرنامه عادی
ماده ۱۴ صدور گذرنامه عادی در ایران به عهده شهربانی کل کشور و در خارج از ایران با مأمورین کنسولی کشور شاهنشاهی یا مأموران سیاسی عهدهدار امور کنسولی خواهد بود. مقررات مربوط به ترتیب صدور و تمدید و تجدید و اصلاح گذرنامه به موجب آییننامه اجرائی این قانون تعیین خواهد شد.
ماده ۱۵ محصلینی که برای تحصیل عازم خارج از کشور میباشند با رعایت قانون وظیفه عمومی در مورد تحصیلات غیر دانشگاهی از طرف وزارت آموزش و پرورش و در مورد تحصیلات دانشگاهی از طرف وزارت علوم و آموزش عالی به شهربانی کل کشور معرفی میشوند.
شغل آنها در گذرنامه محصل ذکر میگردد و از پرداخت کلیه وجوه مربوط به صدور گذرنامه معاف میباشند. این معافیت شامل محصلینی که گذرنامه تحصیلی آنان تدریجاً به گذرنامه عادی تبدیل خواهد شد نیز میباشد محصلینی که گذرنامه تحصیلی آنان به گذرنامه عادی تبدیل میشود از مقررات معافیت تحصیلی احضار به خدمت زیر پرچم استفاده خواهند کرد.
ماده ۱۶ (اصلاحی به موجب ماده واحده قانون راجع به اصلاح ماده 16 قانون گذرنامه مصوب پانزدهم اسفند ماه 1351 مصوب 03/08/1362) به اشخاص زیر هیچ نوع گذرنامه برای خروج از کشور داده نمیشود:
۱. کسانی که به موجب اعلام کتبی مقامات قضایی حق خروج از کشور را ندارند؛
۲. کسانی که در خارج از ایران به سبب تکدی ویا ولگردی ویا ارتکاب سرقت و کلاهبرداری ویا به هر عنوان دیگر دارای سوءشهرت باشند؛
۳. کسانی که مسافرت آنها به خارج کشور به تشخیص مقامات قضایی مخالف مصالح جمهوری اسلامی ایران باشد؛
تبصره ۱ رسیدگی و تشخیص افراد مذکور در بند ۲ این ماده واحده به عهده کمیسیونی مرکب از نمایندگان:
۱. وزارت امور خارجه؛
۲. وزارت دادگستری؛
۳. وزارت کشور؛
۴. شهربانی جمهوری اسلامی؛
۵. وزارت اطلاعات که به دعوت وزارت کشور تشکیل خواهد شد میباشد؛
تبصره ۲ از تاریخ تصویب این ماده واحده، ماده ۱۶ قانون گذرنامه مصوب 10/12/1351 و تبصره و بندهای آن و همچنین لایحه قانونی اصلاح ماده ۱۶ قانون گذرنامه مصوب 04/12/1358 شورای انقلاب نسخ میشود.
ماده ۱۷ دولت میتواند از صدور گذرنامه و خروج بدهکاران قطعی مالیاتی و اجرای دادگستری و ثبت اسناد و متخلفین از انجام تعهدات ارزی طبق ضوابط و مقرراتی که در آییننامه تعیین میشود جلوگیری نماید.
ماده ۱۸ برای اشخاص زیر با رعایت شرایط مندرج در این ماده گذرنامه صادر میشود:
۱. (اصلاحی به موجب بند «الف» ماده واحده قانون تغيير قانون اصلاح بند «1» ماده «18» قانون گذرنامه مصوب 1370 و اصلاح ماده (33) قانون گذرنامه مصوب 1351 مصوب 23/03/1380) اشخاصی که کمتر از هجده سال تمام دارند و کسانی که تحت ولایت ویا قیمومت میباشند با اجازه کتبی ولی یا قیم آنان؛
۲. مشمولین وظیفه عمومی با اجازه کتبی اداره وظیفه عمومی؛
۳. زنان شوهردار ولو کمتر از ۱۸ سال تمام با موافقت کتبی شوهر و در موارد اضطراری اجازه دادستان شهرستان محل درخواست گذرنامه که مکلف است نظر خود را اعم از قبول درخواست یا رد آن حداکثر ظرف سه روز اعلام دارد کافی است. زنانی که با شوهر خود مقیم خارج هستند و زنانیکه شوهر خارجی اختیار کرده و به تابعیت ایرانی باقی ماندهاند از شرط این بند مستثنی میباشند؛
ماده ۱۹ در صورتی که موانع صدور گذرنامه بعد از صدور آن حادث شود یا کسانی که به موجب ماده ۱۸ صدور گذرنامه موکول به اجازه آنان است از اجازه خود عدول کنند از خروج دارنده گذرنامه جلوگیری و گذرنامه تا رفع مانع ضبط خواهد شد.
ماده ۲۰ به ایرانیانی که به کشور مراجعت میکنند و فاقد گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه باشند ویا این که مدت اعتبار آن اسناد منقضی شده باشد به شرط آن که تابعیت ایرانی آنها مسلم باشد برگ بازگشت که فقط برای بازگشت به ایران معتبر است داده میشود.
تبصره برگ بازگشت از طرف مقامات سیاسی و کنسولی شاهنشاهی در خارج از کشور به طور رایگان صادر میشود و در مرز از دارنده آن اخذ میگردد.
فصل پنجم - همراهان
ماده ۲۱ نام اطفال کمتر از ۱۸ سال تمام که همراه هر یک از والدین یا جد یا جده پدری یا مادری یا زن پدر یا شوهر مادر ویا خواهر و برادر خود مسافرت مینمایند در صورت درخواست ولی یا قیم آنها بر حسب مورد در گذرنامه اشخاص مذکور ثبت خواهد گردید.
ماده ۲۲ نام نوزادانی که از زنان ایرانی مقیم خارج هنگام توقف مادر در ایران متولد میشوند در گذرنامه مادر ثبت میشود و در این مورد نیازی به جلب موافقت پدر نیست و همچنین در مواردی که در خارج از ایران شوهر ایرانی در کشور محل تولد نوزاد حاضر نباشد.
تبصره اطفال موضوع بند ۴ ماده ۹۷۶ و موضوع ماده ۹۷۸ قانون مدنی مادام که تحت ولایت یا حضانت پدر یا مادر خود هستند میتوانند به معیت والدین خود با گذرنامه خارجی آنان به خارج از کشور مسافرت نمایند.
ماده ۲۳ برای یک خانواده که با هم مسافرت میکنند در صورت تقاضا یک گذرنامه صادر میشود و نام زن و اولاد کمتر از ۱۸ سال در آن ثبت خواهد شد. هیچ یک از همراهان مستقلاً حق استفاده از گذرنامه را ندارد و در صورتی که بخواهد از دارنده گذرنامه جدا شود باید گذرنامه جداگانه تحصیل نماید.
فصل ششم - اعتبار گذرنامه عادی
ماده ۲۴ گذرنامه برای مسافرت به کلیه کشورها اعتبار دارد مگر به کشورهایی که دولت در موارد مقتضی مسافرت اتباع ایران را به آن کشورها ممنوع ویا محدود نموده باشد. در صورتی که بعد از صدور گذرنامه محدودیتی مقرر شود وجوه پرداختی کسانی که از مسافرت محروم شوند به آنها مسترد میگردد. نحوه اجرای مفاد این ماده ضمن آییننامه اجرائی این قانون معین خواهد شد.
ماده ۲۵ (اصلاحی به موجب بند «الف» ماده واحده قانون اصلاح مواد 25 و 26 قانون گذرنامه مصوب 03/07/1373) مدت اعتبار گذرنامه جدید از تاریخ صدور پنج سال است و فقط برای مدت پنج سال دیگر قابل تمدید میباشد.
تبصره (الحاقی به موجب بند «ب» ماده واحده قانون اصلاح مواد 25 و 26 قانون گذرنامه مصوب 03/07/1373) گذرنامههایی که تا تاریخ تصویب این قانون سه سال آنها خاتمه نیافته تا پایان مدت مذکور، معتبر خواهند بود.
ماده ۲6 (به موجب قانون اصلاح مواد ۲۵ و ۲۶ قانون گذرنامه مصوب 03/07/1373 حذف شده است)
ماده ۲۷ در صورتی که گذرنامه غیر قابل استفاده ویا مفقود شود پس از رسیدگی لازم که نحوه آن در آییننامه تعیین خواهد شد گذرنامه دیگری با اخذ هزینههای صدور صادر میشود.
هرگاه قابل استفاده نبودن یا مفقودشدن گذرنامه ناشی از عمل متصدیان مسئول باشد برای بقیه مدت اعتبار گذرنامه جدید بدون دریافت هزینههای صدور صادر خواهد شد.
فصل هفتم - گذرنامه جمعی
ماده ۲۸ گذرنامه جمعی اعم از خدمت یا عادی فقط در ایران و برای گروههای زیر صادر میشود:
این نوع گذرنامهها به نام رئیس گروه صادر و نام و مشخصات همراهان در برگ ضمیمه آن درج خواهد گردید؛
۱. افسران درجهداران افراد و به طور کلی کارکنان مشمول قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی که به طور جمعی و به منظور انجام مأموریت عازم خارج از کشور باشند؛
۲. گروههای ورزشی که به منظور انجام مسابقات عازم خارج هستند به معرفی سازمان تربیت بدنی ایران؛
۳. گروههای پیشاهنگی به معرفی سازمان پیشاهنگی ایران؛
۴. دانشجویان و دانشآموزان و معلمان و استادان که برای مطالعات آموزشی و فرهنگی به معرفی وزارتخانههای مربوط به خارج میروند؛
۵. گروههای هنری که توسط وزارت فرهنگ و هنر یا وزارت اطلاعات معرفی میشوند؛
۶. گروههای معرفیشده از طرف سازمانهای دولتی ویا وابسته به دولت ویا جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران؛
۷. گروههای کارگری برای کارآموزی یا کسب مهارت فنی با تأیید و معرفی وزارت کار و امور اجتماعی؛
تبصره ۱ هر یک از اعضای گروههای فوق که هنگام مسافرت از گروه خود جدا شود باید گذرنامه جداگانه تحصیل نماید.
تبصره ۲ حداقل تعداد افرادی که میتوانند از گذرنامه جمعی استفاده نمایند پنج نفر و حداکثر چهل نفر خواهد بود.
تبصره ۳ صدور گذرنامه جمعی در صورتی که به منظور انجام مأموریتی به خرج سازمانهای دولتی یا جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران باشد مجانی است و در غیر این صورت علاوه بر هزینه صدور یک گذرنامه از هر نفر ده درصد (%10) هزینه صدور اخذ خواهد شد.
تبصره ۴ اعتبار گذرنامه جمعی یک سال است و در صورت موافقت سازمان مربوط حداکثر یک سال دیگر تمدید میشود.
فصل هشتم - پروانه گذر
ماده ۲۹ در موارد زیر به پیشنهاد وزارت کشور و تصویب هیأت وزیران به جای گذرنامه پروانه گذر صادر میشود:
1. برای تشرف به مکه معظمه و عتبات مقدسه؛
2. برای کارکنان وسائط نقلیه آبی و هوایی و زمینی؛
3. برای رفت و آمد اتباع دولت شاهنشاهی که در نقاط مرزی کشور و نقاط واقع در سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای عمان (دریای مکران) سکونت دارند به مناطق مرزی مجاور و نواحی جنوبی خلیج فارس؛
تبصره ۱ مشخصات و ترتیب صدور و مدت اعتبار و مرجع صدور پروانههای گذر مذکور در این ماده و هزینه صدور آنها به موجب آییننامه اجرائی این قانون تعیین خواهد شد.
تبصره ۲ حدود مناطق مرزی و سواحل و همچنین نقاط مرزی مجاور و نواحی جنوبی خلیج فارس به پیشنهاد وزارت کشور و تصویب هیئت وزیران تعیین خواهد شد.
ماده ۳۰ شهربانی کل کشور بر حسب اعلام وزارت امور خارجه به کسانی که ترک تابعیت ایران را نمودهاند پروانه گذر خواهد داد و این پروانه فقط برای خروج از ایران معتبر است.
فصل نهم - برگ گذر بیگانگان
ماده ۳۱ شهربانی کل کشور میتواند با موافقت سازمان اطلاعات و امنیت کشور و تأیید وزارت امور خارجه برای بیگانگان بدون تابعیت یا خارجیانی که به جهاتی قادر به تحصیل گذرنامه از کشور متبوع خود نیستند برگ گذر بیگانگان صادر نماید این برگ دلیل تابعیت ایرانی دارنده یا همراهان او محسوب نمیشود.
تبصره ۱ مشخصات برگ گذر بیگانگان از لحاظ رنگ و شکل و قطع و غیره به موجب آییننامه اجرائی این قانون تعیین خواهد شد.
تبصره ۲ نام فرزندان کمتر از ۱۸ سال این قبیل افراد در برگ گذر والدین همچنین نام زن در برگ گذر شوهر به شرط آن که واجد شرایط مذکور در این ماده باشند ثبت میشود و استفاده جداگانه از این برگ به وسیله همراهان ممنوع است.
ماده ۳۲ مدت اعتبار برگ گذر بیگانگان برای مراجعت به ایران از تاریخ صدور یک سال است و دارنده آن برای هر بار خروج از کشور باید تحصیل اجازه نماید.
فصل دهم - آییننامههای اجرایی
ماده ۳۳ (اصلاحی به موجب بند «ب» ماده واحده قانون تغيير قانون اصلاح بند «1» ماده «18» قانون گذرنامه مصوب 1370 و اصلاح ماده (33) قانون گذرنامه مصوب 1351 مصوب 23/03/1380) آییننامههای مربوط به وجوهی که از متقاضیان گذرنامه ویا اسناد در حکم گذرنامه ویا برگ گذر بیگانگان طبق مقررات باید دریافت شود و سایر آییننامههای اجرایی این قانون توسط وزارتخانههاي امور خارجه، كشور و دادگستري تهيه و پس از تصويب هيأت وزيران به موقع اجرا گذارده خواهد شد و تا تصویب آییننامههای مزبور مقررات فعلی قابل اجرا است.
تبصره (به موجب بند «ب» ماده واحده قانون تغيير قانون اصلاح بند «1» ماده «18» قانون گذرنامه مصوب 1370 و اصلاح ماده (33) قانون گذرنامه مصوب 1351 مصوب 23/03/1380حذف شده است)
فصل یازدهم - مجازاتها
ماده ۳۴ (اصلاحی به موجب ماده 3 قانون مجازات عبوردهندگان اشخاص غيرمجاز از مرزهاي كشور و اصلاح بعضي از مواد قانون گذرنامه و قانون ورود و اقامت اتباع خارجه در ايران مصوب 14/07/1367) هر ایرانی که بدون گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه از کشور خارج شود، به حبس از یک تا دو سال یا پرداخت جزای نقدی از هشتاد میلیون (80.000.000) تا سیصد و سی میلیون (330.000.000) ریال محکوم خواهد شد.
ماده ۳۵ (اصلاحی به موجب ماده 4 قانون مجازات عبوردهندگان اشخاص غيرمجاز از مرزهاي كشور و اصلاح بعضي از مواد قانون گذرنامه و قانون ورود و اقامت اتباع خارجه در ايران مصوب 14/07/1367) هر ایرانی که از نقاط غیرمجاز وارد کشورشده یا از کشور خارج شود به دو ماه تا یک سال حبس ویا جریمه نقدی از هشتاد میلیون (80.000.000) تا سیصد و سی میلیون (330.000.000) ریال محکوم میگردد.
ماده ۳۵ مکرر (الحاقی به موجب ماده 5 قانون مجازات عبوردهندگان اشخاص غيرمجاز از مرزهاي كشور و اصلاح بعضي از مواد قانون گذرنامه و قانون ورود و اقامت اتباع خارجه در ايران مصوب 14/07/1367) هر ایرانی که بدون داشتن گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه بخواهد از مرز غیرمجاز خارج شود و به هنگام عبور دستگیر گردد، به یک ماه تا یک سال حبس یا چهل میلیون (40.000.000) یا سیصد و سی میلیون (330.000.000) ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد و چنانچه مرتکب دارای گذرنامه ویا اسناد در حکم گذرنامه باشد، به حبس از یک ماه تا شش ماه یا جزای نقدی از سی و سه میلیون (33.000.000) یا صد و سی و دو میلیون (132.000.000) ریال محکوم خواهد شد.
تبصره کسانی که به تبع اغنام و احشام با سوءنیت مرتکب عبور غیرمجاز از مرز شده باشند، به مجازات فوق محکوم میگردند و صاحب اغنام و احشام که عبور از مرز با علم و اطلاع یا دستور او بوده، برای مدت پنج سال از سکونت در نوار مرزی محروم میشود.
ماده ۳۶ (اصلاحی به موجب ماده واحده قانون تشدید مجازات مترددین به فلسطین اشغالی و اصلاح ماده (36) قانون گذرنامه مصوب 03/09/1390) هر ایرانی که بر خلاف ماده (۲۴) این قانون عمل نماید، به حبس از دو سال تا پنج سال و محرومیت از داشتن گذرنامه از سه سال تا پنج سال محکوم میگردد.
ماده ۳۷ هرکس برای دریافت گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه به نام خود یا نام دیگری اسناد و مدارک خلاف واقع یا متعلق به غیر را عالماً عامداً به مراجع مربوط تسلیم نماید به حبس تأدیبی از دو ماه تا شش ماه محکوم میشود و در صورتی که عمل او منجر به صدور گذرنامه شود به حبس تأدیبی از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
ماده ۳۸ هرکس از گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه متعلق به دیگری برای ورود به کشور یا خروج از آن استفاده نماید به حبس تأدیبی از دو ماه تا یک سال محکوم میشود.
ماده ۳۹ هر مستخدم دولت اعم از لشگری و کشوری بدون رعایت قوانین مربوط در اجرای وظیفه خود عالماً عامداً گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه بدهد به حبس تأدیبی از دو ماه تا یک سال محکوم میشود.
ماده ۴۰ هر مستخدم و مأمور دولت اعم از کشوری و لشگری که برای عبور غیرمجاز اشخاص به خارج از کشور به نحوی از انحاء مساعدت ویا تسهیل وسیله نماید به حبس تأدیبی از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
ماده ۴۱ هرکس برای تحصیل گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه عالماً و عامداً و به قصد تقلب هرگونه اطلاع مربوط به خود و همراهان را که در صدور گذرنامه مؤثر است برخلاف واقع در پرسشنامه ذکر نماید به شرط استفاده از گذرنامه به حبس تأدیبی از دو ماه تا شش ماه محکوم خواهد شد.
ماده ۴۲ از تاریخ اجرای این قانون قانون گذرنامه مصوب سال ۱۳۱۱ و آییننامههای مربوط به آن و مواد ۱۰۷ و ۱۰۸ قانون جزا و همچنین قوانین مربوط به گذرنامه تحصیلی و سایر قوانینی که با مواد این قانون مغایرت دارد در آن قسمت که مغایر است لغو میگردد.
قانون فوق مشتمل بر چهل و دو ماده و هجده تبصره پس از تصویب مجلس سنا در جلسه روز دوشنبه 08/03/۱۳۵۱ در جلسه روز پنجشنبه دهم اسفند ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و یک شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی - عبدالله ریاضی
قانون الحاق ماده واحده به قانون گذرنامه
مصوب 11/10/1367 با اصلاحات مصوب 29/03/1381
ماده واحده (اصلاحی به موجب بند 1 ماده واحده قانون اصلاح قانون الحاق ماده واحده به قانون گذرنامه مصوب 29/03/1381) برای صدور گذرنامه جهت رانندگان و کمک رانندگان و میهمانداران ترانزیت علاوه بر مقررات قانون گذرنامه رعایت موارد زیر الزامی است:
۱. (اصلاحی به موجب بند 2 ماده واحده قانون اصلاح قانون الحاق ماده واحده به قانون گذرنامه مصوب 29/03/1381) ارائه معرفینامه کتبی از بنگاهها، مؤسسات و شرکتهای مسافربری یا باربری که از طرف وزارت راه و شهرسازی فعالیت آنها مجاز شناخته شده است دایر بر اشتغال متقاضی در بنگاه یا مؤسسه ویا شرکتهای مزبور به شغل رانندگی یا کمکرانندگی یا میهمانداری که توسط دفتر اسناد رسمی گواهی امضاء شده باشد.
۲. (اصلاحی به موجب بند 2 ماده واحده قانون اصلاح قانون الحاق ماده واحده به قانون گذرنامه مصوب 29/03/1381) ارائه تعهدنامه مبنی بر عدم اشتغال به شغل دیگری غیر از رانندگی یا کمکرانندگی یا میهمانداری که توسط دفتر اسناد رسمی گواهی امضاء شده باشد.
۳. ارائه برگ عدم محکومیت مؤثر کیفری.
۴. ارائه برگ عدم اعتیاد به مواد مخدر از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
تبصره ۱ (اصلاحی به موجب بند 1 ماده واحده قانون اصلاح قانون الحاق ماده واحده به قانون گذرنامه مصوب 29/03/1381) صدور گذرنامه برای رانندگان یا کمکرانندگان و میهمانداران موضوع این قانون که دارای محکومیت مؤثر کیفری هستند ولی از تاریخ پایان محکومیت ایشان ۲ سال گذشته باشد به شرط معیل بودن با رعایت دیگر موارد فوق مجاز میباشد.
تبصره ۲ (اصلاحی به موجب بند 3 ماده واحده قانون اصلاح قانون الحاق ماده واحده به قانون گذرنامه مصوب 29/03/1381) در صورت ثبوت تخلف نسبت به بند ۱ و ۲ این ماده، در دادگاه صالح راننده و کمکراننده و میهماندار متخلف با رعایت شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تأدیب از وعظ و توبیخ و تهدید و درجات تعزیر به مدت پنج الی ده سال از مسافرت به خارج به عنوان راننده و کمک راننده ترانزیت محروم میشود.
در صورتی که تخلف، مربوط به صدور معرفینامه خلاف باشد صادرکننده معرفینامه خلاف از طرف شرکت یا مؤسسه یا بنگاه موضوع بند ۱ این ماده، با رعایت شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تأدیب از وعظ و توبیخ و تهدید به مجازات تعزیری محکوم میشود.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده در جلسه علنی روز یکشنبه یازدهم دی ماه یک هزار و سیصد و شصت و هفت مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 20/10/1367 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی - اکبر هاشمی
قانون مجازات عبوردهندگان اشخاص غیرمجاز از مرزهای کشور
مصوب 14/07/1367
ماده 1 هرکس دیگری را به طور غیرمجاز از مرز عبور دهد ویا موجبات عبور غیرمجاز دیگران را تسهیل یا فراهم نماید، مجرم و به یکی از کیفرهای ذیل محکوم خواهد شد:
الف. در صورتی که عمل عبوردهنده مخل امنیت باشد چنانچه در حد محاربه و افساد فیالارض نباشد به حبس از دو تا ده سال محکوم خواهد شد؛
ب. چنانچه شخص عبور دادهشده از افراد ممنوعالخروج یا ممنوعالورود یا قاچاقچی باشد مرتکب به دو تا هشت سال حبس و جریمه نقدی از هشتصد و بیست و پنج میلیون (825.000.000) تا یک میلیارد و هفتصد و ده میلیون (1.710.000.000) ریال محکوم خواهد شد؛
ج. چنانچه فرد عبور دادهشده محکوم به کیفر یا متهم به جرمی باشد که رسیدگی آن در صلاحیت دادگاه کیفری یک باشد، مرتکب به مجازات دو تا چهار سال حبس محکوم خواهد شد؛
د. در صورتی که فرد عبور دادهشده غیربالغ باشد، مرتکب به حبس از سه تا پنج سال محکوم خواهد شد؛
ه. در صورتی که عمل مرتکب غیر از موارد فوق باشد، مرتکب به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد؛
تبصره 1 در صورتی که عبوردهنده از کارکنان دولت و مؤسسات وابسته به دولت باشد و با سوءاستفاده از سمت خود مرتکب این عمل شده باشد، علاوه بر مجازاتهای فوق به انفصال دائم از خدمات دولتی محکوم میگردد.
تبصره 2 علاوه بر مجازاتهای مقرر کلیه اموالی که از این طریق به دست آمده است طبق بند 3 ماده 5 قانون مجازاتهای اسلامی و قانون نحوه اجرای اصل 49 قانون اساسی عمل خواهد شد.
ماده 2 قانون تشدید مجازات عبوردهندگان اشخاص غیرمجاز از مرز مصوب 1344 و اصلاحات بعدی و قوانین مغایر با ماده و تبصرههای فوق ملغی است.
ماده 3 ماده 34 قانون گذرنامه مصوب اسفند 1351 به کیفیت زیر اصلاح میشود:
ماده 34 هر ایرانی که بدون گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه از کشور خارج شود، به حبس از 1 تا 2 سال یا پرداخت جزای نقدی از یکصد هزار تاپانصد هزار ریال محکوم خواهد شد.
ماده 4 ماده 35 قانون گذرنامه مصوب 1351 به ترتیب زیر اصلاح میگردد:
ماده 35 هر ایرانی که از نقاط غیرمجاز وارد کشور شده یا از کشور خارج شود به 2 ماه تا یک سال حبس و یا جریمه نقدی از یکصد هزار ریال تاپانصد هزار ریال محکوم میگردد.
ماده 5 عبارت زیر به عنوان ماده 35 مکرر و تبصره آن به قانون گذرنامه الحاق میشود.
ماده 35 مکرر هر ایرانی که بدون داشتن گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه بخواهد از مرز غیرمجاز خارج شود و به هنگام عبور دستگیر گردد، به یک ماه تا یک سال حبس یا پنجاه هزار ریال تا سیصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد و چنانچه مرتکب دارای گذرنامه و یا اسناد در حکمگذرنامه باشد، به حبس از یک ماه تا شش ماه یا جزای نقدی از پنجاه هزار ریال تا دویست هزار ریال محکوم خواهد شد.
تبصره کسانی که به تبع اغنام و احشام با سوء نیت مرتکب عبور غیرمجاز از مرز شده باشند، به مجازات فوق محکوم میگردند و صاحب اغنام واحشام که عبور از مرز با علم و اطلاع یا دستور او بوده، برای مدت پنج سال از سکونت در نوار مرزی محروم میشود.
ماده 6 ماده 15 قانون راجع به ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران مصوب اردیبهشت 1310 و اصلاحات بعدی به کیفیت زیر اصلاح میشود:
ماده 15 اشخاص ذیل به حبس تعزیری از 1 تا 3 سال و یا به جزای نقدی از پانصد هزار ریال تا سه میلیون ریال محکوم میشوند مگر این که جرم آنهامشمول قوانینی گردد که مجازات سختتری معین کرده باشد.
1 هر کس گذرنامه یا جواز اقامت یا جواز عبور جعل کند و یا با علم به مجعول بودن از آنها استفاده کند و یا این قبیل اوراق مجعوله را برای دیگریتحصیل نماید
2 هر کس عامداً در نزد مأمورین ذیدخل برای تحصیل تذکره و یا جواز اقامت و یا جواز عبور، شهادت کذب داده و یا اظهارات خلاف واقع نماید و یاموضوعاتی را که در تشخیص تابعیت مؤثر است، کتمان نماید و یا گذرنامه و یا جواز اقامت و یا جواز عبور و یا ورقه هویتی که به وسائل مزبور تحصیل شده است عامداً از آنها استفاده کند.
3 هر کس عامداً بدون داشتن اسناد و جواز لازم از مرز ایران عبور کند و همچنین هر کس که از راههای غیرمجاز و یا مرزهای ممنوعه عبور نماید.
4 هر کس برای اثبات هویت و یا تابعیت خود از اسناد و یا اوراق و یا ورقه هویت متعلق به دیگری استفاده کند و هر کس برای اثبات تابعیت و یاهویت یک نفر خارجی اسناد و اوراق و یا ورقه هویت متعلق به خود یا غیر را به دیگری بدهد.
5 هر کس که برای فرار از اجرای تصمیم اخراج که درباره او اتخاذ شده است، مخفی شود و یا پس از اخراج شدن از ایران مجداً بدون اجازه به خاکایران مراجعت کند.
6 هر کس در یکی از اعمال مذکوره فوق شرکت یا معاونت کرده باشد.
7 هر کس برای استفاده از حقوقی که به موجب این قانون و یا آییننامههای مربوطه به آن میتوان تحصیل نمود، در خارج از کشور مرتکب یکی ازاعمال مذکور در بندهای 1 و 2 و 4 این ماده بشود پس از آمدن به ایران در صورتی که در خارج از کشور به موجب حکم قطعی محکوم و مجازات نشدهباشد، تعقیب و مجازات خواهد شد.
تبصره 1 شروع به ارتکاب جرمهای مذکور در این ماده در حکم ارتکاب خواهد بود.
تبصره 2 خارجیانی که به تبع اغنام و احشامشان وارد خاک ایران شوند، علاوه بر ضبط احشام به نفع دولت ایران به پنج ماه تا یک سال حبس یا30000 تا 80000 ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد و در صورتی که بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت همسایه عهدنامهای منعقد شدهباشد، بر اساس آن عمل خواهد شد.
ماده 7 در تعیین مجازات مذکور در این قانون توسط قاضی باید شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و تأدیب رعایت گردد.
قانون فوق مشتمل بر هفت ماده و پنج تبصره در جلسه علنی روز پنجشنبه چهاردهم مهر ماه یک هزار و سیصد و شصت و هفت مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 26/07/1367 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی - اکبر هاشمی
قانون مبارزه با قاچاق انسان
مصوب 28/04/1383 با اصلاحات و الحاقات تا تاریخ 23/02/1399
ماده ۱ قاچاق انسان عبارت است از:
الف. خارج یا وارد ساختن ویا ترانزیت مجاز یا غیرمجاز فرد یا افراد از مرزهای کشور با اجبار و اکراه یا تهدید یا خدعه و نیرنگ ویا با سوءاستفاده از قدرت یا موقعیت خود یا سوءاستفاده از وضعیت فرد یا افراد یادشده، به قصد فحشا یا برداشت اعضاء و جوارح، بردگی و ازدواج؛
ب. تحویل گرفتن یا انتقال دادن یا مخفی نمودن یا فراهم ساختن موجبات اخفاء فرد یا افراد موضوع بند (الف) این ماده پس از عبور از مرز با همان مقصود؛
ماده ۲ اعمال زیر در حکم قاچاق انسان محسوب میشود:
الف. تشکیل یا اداره دسته یا گروه که هدف آن انجام امور موضوع ماده (۱) این قانون باشد؛
ب. عبور دادن (خارج یا وارد ساختن ویا ترانزیت)، حمل یا انتقال مجاز یا غیرمجاز فرد یا افراد به طور سازمان یافته برای فحشاء یا سایر مقاصد موضوع ماده (1) این قانون هر چند با رضایت آنان باشد؛
ج. عبور دادن (خارج یا وارد ساختن ویا ترانزیت)، حمل یا انتقال غیرمجاز افراد به قصد فحشاء هر چند با رضایت آنان باشد؛
ماده 3 چنانچه عمل مرتکب قاچاق انسان از مصادیق مندرج در قانون مجازات اسلامی باشد مطابق مجازاتهای مقرر در قانون یادشده و در غیر این صورت به حبس از دو تا ده سال و پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر وجوه یا اموال حاصل از بزه یا وجوه و اموالی که از طرف بزهدیده یا شخص ثالث وعده پرداخت آن به مرتکب داده شده است، محکوم میشود.
تبصره ۱ (به موجب بند 2 ماده 51 قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب 23/02/1399 نسخ صریح شده است)
تبصره ۲ كسي كه شروع به ارتكاب جرایم موضوع اين قانون نمايد ليكن نتيجه منظور بدون اراده وي محقق نگردد، به شش ماه تا دو سال حبس محكوم ميگردد.
تبصره ۳ مجازات معاونت در جرم «قاچاق انسان» به ميزان دو تا پنج سال حبس حسب مورد و نيز جزاي نقدي معادل وجوه يا اموال حاصل از بزه يا وجوه و اموالي كه از طرف بزهديده يا شخص ثالث وعده پرداخت آن به مرتكب داده شده است، خواهد بود.
ماده ۴ هرگاه کارکنان دولت یا موسسات، شرکتها و سازمانهای وابسته به دولت و نیروهای مسلح یا موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی یا نهادهای انقلاب اسلامی یا به طور کلی کارکنان قوای سهگانه به نحوی از انحاء در جرایم موضوع این قانون دخالت داشته باشند، علاوه بر مجازاتهای مقرر در این قانون با توجه به نقش مجرم به انفصال موقت یا دائم از خدمات محکوم خواهند شد.
ماده ۵ چنانچه موسسات و شرکتهای خصوصی به قصد ارتکاب جرایم موضوع این قانون، ولو با نام و عنوان دیگری تشکیل شده باشند، علاوه بر اعمال مجازاتهای مقرر، پروانه فعالیت یا مجوز مربوطه ابطال و موسسه و شرکت به دستور مقام قضایی تعطیل خواهد گردید.
ماده ۶ چنانچه، قاچاق انسان توام با جرایم دیگری تحقق یابد، مرتکب یا مرتکبان علاوه بر مجازات مقرر در این قانون به مجازاتهای مربوط به آن عناوین نیز محکوم خواهند شد.
ماده ۷ هر تبعه ایرانی که در خارج از قلمرو حاکمیت ایران مرتکب یکی از جرایم موضوع این قانون گردد، مشمول مقررات این قانون خواهد بود.
ماده ۸ تمامی اشیاء، اسباب و وسائط نقلیهای که عالماً و عمداً به امر قاچاق انسان اختصاص داده شدهاند به نفع دولت ضبط خواهد شد.
قانون فوق مشتمل بر هشت ماده و نه تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ بیست و هشتم تیر ماه یک هزارو سیصد و هشتاد و سه مجلس شورای اسلامی تصویب و نظر شورای نگهبان در مهلت مقرر موضوع اصل نود و چهارم (۹۴) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران واصل نگردید.
رئیس مجلس شورای اسلامی - غلامعلی حداد عادل